رباب یکی از قدیمی‌ترین آلات موسیقی در آسیای مرکزی، جنوبی و جنوب غربی، یک ساز زهی است که از چوب خشک توت ساخته می‌شود. قدمت این ساز تا حدود یک هزار سال تخمین زده شده است. رباب در بسیاری از مناسبت‌ها از جمله در جشن‌ها، عروسی‌ها، تشییع جنازه و دورهمی‌ها نواخته می‌شود؛ سازی که پس از فراز و نشیب‌های بسیار، سرانجام در آذرماه ۱۴۰۳ در پرونده‌ای مشترک با عنوان «هنر ساختن و نواختن رباب» به نام ایران، افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت می‌شود. اما رسیدن به این مرحله برای این ساز کهن آسان نبود؛ پرونده رباب در چند نوبت به یونسکو برای ثبت جهانی پیشنهاد شده بود اما به دلایل مختلف پذیرفته نشد و حتی یک بار هم یونسکو آن را رَد کرد. شهاب نیکمان ـ مدیر و تهیه‌کننده پرونده ثبت جهانی رباب ـ در گفت‌وگو با ایسنا، افزون بر اینکه درباره ماهیت این ساز کهن توضیح داد، زاویایی پنهانی از این پروندۀ ثبت شده را نیز آشکار کرد«رُباب» یا «رَباب» یک ساز زهی زخمه‌ای دسته‌ کوتاه است. در دسته‌بندی سازها، سازهای زهی زخمه‌ای، سازهایی هستند که دارای سیم یا زه هستند و با زخمه زدن نواخته می‌شوند مانند تار و سه‌تار.

سیم‌ می‌تواند از جنس ابریشم، روده، نایلون یا فلز باشد و زخمه هم یا با انگشت و ناخن و یا مضراب چوبی یا پلاستیکی و امثال آن زده می‌شود. رباب تعدادی سیم اصلی دارد که با مضراب نواخته می‌شود و تعداد بیشتری سیم نیز به‌ عنوان سیم‌های «واخوان» در بالای ساز قرار دارد که نقش تقویت صدای ساز را دارد.

به گزارش ایسنا ، بدنه رباب شامل چهار بخش اصلی است: کاسه، که با پوست پوشیده شده است و خرک سیم روی آن قرار دارد، سینه و دسته که معمولاً با کاسه یک تکه ساخته می‌شود و سرپنجه یا تاج که محل قرارگرفتن گوشی‌های سیم‌هاست. رباب در اندازه‌های کوچک، متوسط و بزرگ ساخته می‌شود. «ربابِ متوسط» به چشم ما بیشتر آشنا است. به رباب بزرگ، «شاه رباب» می‌گویند. «شاه رباب» صدای بم‌تر و پر حجم‌تری دارد و ممکن است تعداد سیم‌های آن هم بیشتر باشد.