کنسرت ارکستر ملی ایران با عنوان «پایکوبی» شامگاه جمعه -۲۷ مهرماه- به رهبری همایون رحیمیان و اجرای آثاری از آهنگسازان معاصر و فقید؛ فرهاد پوپل، محمدرضا تفضلی، همایون رحیمیان، زنده یادان حشمت سنجری، امین الله رشیدی و تکنوازی گارمون جابر اطاعتی در تالار وحدت به روی صحنه رفت.

در ابتدا پس از حضور نوازندگان و رهبر ارکستر، قطعه‌ «خاطرات کودکی» قسمت اول از سوئیت ایرانی به آهنگساز فرهاد پوپل اجرا شد. فرهاد پوپل آهنگساز بین‌المللی ایرانی و از شاگردان محمدسعید شریفیان است که «خاطرات کودکی» را سال ۲۰۱۹ ساخت، این اثری است که برای نخستین بار از پوپل در ایران اجرا شد.

پوپل تاکنون سفارش های متعددی از هنرمندان و ارکسترهای بین المللی همچون مارگارت فینگرهاوت و بردلی کرزویک برای قطعه «رقص شعله و پروانه» برای ویولن و پیانو، کوتارو فوکوما برای «مسیری به باخ» برای پیانوی تنها و اسکاراب کلاب در دیترویت برای قطعه «ایر و واریاسیون‌ها» برای کلارینت، ویولن و ویولنسل داشته است، «بیژن و منیژه» برای پیانو و ارکستر سمفونیک یکی دیگر از این سفارش‌ها است چند گروه کر و ارکستر در آن همکاری داشته‌اند.

«رقص مضراب‌ها» به آهنگسازی حشمت سنجری از دیگر قطعه‌های این کنسرت بود، حشمت سنجری (زاده ۱۹ اسفند ۱۲۹۶ در تهران – درگذشته ۱۴ دی ۱۳۷۳ در تهران) موسیقیدان، رهبر ارکستر، آهنگساز و نوازنده سازهای یولن، تار و پیانو بود. وی سال ۱۳۳۱ رهبری ارکستر سمفونیک تهران را برعهده گرفت و حدود ۲۷ سال در سه دوره زمانی مختلف و با همراهی نوازندگان برجسته‌ای توانست اجراهای ماندگاری را به نمایش بگذارد.

۱۱۱ اجرای کنسرت در تهران، ۴۴ اجرای کنسرت در خارج از کشور، ۳۶ اجرای اُپرا و ۹ اجرای کنسرت با ارکستر رادیو و تلویزیون، آثاری است که این موسیقیدان از خود برجای گذاشته است. شیوه‌ آهنگسازی سنجری را می‌توان متأثر از آهنگسازان مشرق‌ زمین به ویژه آهنگسازان بزرگ جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان دانست. از معروف‌ترین آثار او، سوئیت‌های پنجگانه‌ ایرانی است. این اثر بعدها با تغییر و تنظیم دیگری، تابلوهای ایرانی نام گرفت و بارها در ایران و کشورهای دیگر اجرا شد. افق بیکران، دو حالت، رقص مضراب‌ها، رقص دایره و اوج از قسمت‌های این سوئیت است.

سپس اجرای قطعه‌های بی‌کلام فولکلور موسیقی آذربایجانی؛ «رقص کماله»، «ساری گلین» (دامن کشان) (به معنای عروس زردپوش- طلایی)، «یار بیزه قوناق گلجک» (یار به میهمانی ما خواهد آمد) و «رقص قزاقی» با تنظیم و نوازندگی گارمون جابر اطاعتی از بخش‌های قابل توجه کنسرت «پایکوبی» بود که لحظات فرح‌بخش و خاطره‌انگیزی را برای مخاطبان به خصوص مخاطبان آذری زبان ایجاد کرد.

جابر اطاعتی متولد سال ۱۳۳۹ آهنگساز و نوازنده سازهای ویولن و ویولا (در سبک های کلاسیک و ایرانی)، کمانچه (در سبک های ایرانی و آذربایجانی)، پیانو، آکوردئون و گارمون است و سال‌ها در ارکسترهای مختلف اعم از ارکستر سمفونیک صدا و سیما (در جایگاه مایستر)، ارکستر ملی و ارکسترهای موسیقی دستگاهی حضور داشته و در بیش از ۳۰ کشور از جمله فرانسه، انگلستان، ژاپن، روسیه و مالزی سفر کرده و به اجرای برنامه پرداخته است. وی موفق به دریافت جوایز مختلفی مانند جایزه موسیقی ملل در ژاپن شده است و ساخت بیش از ۵۰۰ قطعه در زمینه‌های سمفونیک ملی و موسیقی اقوام را در کارنامه خود دارد.

پس از اجرای این قطعه‌ها، زمان کوتاهی برای استراحت اختصاص داده شد و سپس قطعه «چشم به راه» به آهنگسازی زنده‌یاد امین الله رشیدی با یاد این هنرمند فقید که ۲۰ مهرماه امسال در آستانه ۱۰۰ سالگی دارفانی را وداع گفت، اجرا شد. تنظیم این اثر برعهده همایون رحیمیان بود.

اجرای قطعه‌های «رقص پروانه‌ها» با آهنگساز و تنظیم همایون رحیمیان و «سوئیت دنا» (قسمت سوم پایکوبی) به آهنگسازی محمدرضا تفضلی(که نام کنسرت نیز برگرفته از این قطعه است) بخش دیگری از این کنسرت بود.

قطعه «پایکوبی» در مقایسه با سایر قطعه‌های این کنسرت، پیچیده‌ترین قطعه بود که نوازندگان ارکستر ملی به خصوص نوازندگان سازهای زهی این قطعه را به شایستگی اجرا کردند.

پس از پایان قطعه، محمدرضا تفضلی آهنگساز اثر که در سالن حضور داشت بسیار مورد تشویق مخاطبان قرار گرفت.

محمدرضا تفضلی متولد سال ۱۳۵۳ آهنگساز، مدرس و عضو هیات علمی دانشکده موسیقی دانشگاه هنر است. از آثار تفضلی، کتیبه برای ارکستر سمفونیک، سال ۱۳۷۷ برنده‌ جایزه دوم مسابقه‌ انجمن آهنگ‌سازان جوان صدا و سیما شده است.

مارش چاووش، تم و واریاسیون، کوارتت بادی چوبی، سونات برای ویولنسل و پیانو، تصنیف سمفونیک طره‌ یار، مارش عزا، پنج مینیاتور کرال(بر روی شعرهای نیما یوشیج، مهدی اخوان ثالث، سهراب سپهری، علی شریعتی و احمدرضا احمدی/ برای پیانو- ١٣۹۰) از آثار تفضلی است.

«سویت دنا» برای ارکستر کوچک شامل سه موومان؛ بیژنگان، آواز دنا (بر اساس یک ملودی از منطقه کهگیلویه) و پایکوبی است که به سفارش شورای هنری وقت ارکستر ملی در ابتدای سال ۱۴۰۱ ساخته شده است.

«طلوع» به آهنگسازی و تنظیم همایون رحیمیان قطعه پایانی کنسرت شب گذشته ارکستر ملی ایران بود، اجرای این قطعه به خصوص با همراهی خوب سازهای بادی و کوبه‌ای گویی نمایش طلوعی دیگر برای اجرای ارکستر ملی در روزهای آینده بود.

بعد از پایان قطعه‌های کنسرت «پایکوبی»، ارکستر بسیار مورد تشویق مخاطبان قرار گرفت و سپس جابر اطاعتی نوازنده گارمون روی صحنه آمد و قطعه «رقص کماله» را به عنوان قطعه بیز نواخت.

بهره‌مندی از آثار آهنگسازان جوان در کنار آثار آهنگسازان فقید، اجرای قطعه‌های فولکلور و موسیقی نواحی آذربایجان با تک‌نوازی گارمون جابر اطاعتی و با تنظیم جدید این هنرمند، با همراهی نوازندگان ارکستر ملی و به خصوص سازهای زهی از نکات قابل توجه کنسرت شب گذشته بود که می‌تواند رویکرد مناسبی برای رپرتوار ارکستر ملی در برنامه‌های آینده باشد.

میزبانی ذات موسیقی از مخاطبان

همچنین امیرعباس ستایشگر معاون آفرینش‌های بنیاد فرهنگی هنری رودکی در یادداشتی در دفترچه کنسرت ارکستر ملی ایران نوشته بود: «اجرای امشب ارکستر موسیقی ملی ایران، گشتی در فضای ملودی از نظر تنوع رنگ و صوت است. از نگاهی بر موسیقی اقوام و رنگ و بوی موسیقی آذری تا چرخی در حال و هوای موسیقی پیشرو. اجرای بخشی از قطعات آهنگسازان معاصر ایران برای نخستین بار و تکرار خاطره‌های گذشته که به موسیقی ملی منسوب خواهند ماند، روند انتخاب کارگان این برنامه را نمایان می‌کند. همچنین به یاد و یادگار از هنرمند تازه درگذشته استاد امین الله رشیدی، قطعه‌ای به آهنگسازی ایشان اجرا خواهد شد. اجرای امشب به قطعات بدون کلام پرداخته است. نغمه‌هایی که امروزه نیازی به همجواری با شعر و خواننده ندارند و مخاطب را با پیچ و تاب اصالت نُت‌ها، به میزبانی ذات موسیقی دعوت می‌کند. چشم‌داشت آن است که بعد از شنیدن اجرای ارکستر موسیقی ملی ایران، همچنان شادان و مسرور از آن یاد کنیم. از این «پایکوبی».

مازیار ظهیرالدینی (نوازنده ویولن و کنسرت مایستر)، رایین نورانی، علیرضا خلج اسمعیلی، آذین نصرتی، فرمهر حسن بیگلو، رمیصا نفیسی، هلیا محمدولی، سینا صالحی، فرید ذاکری، امیرمهزیار قاسمی، عرفان جاویدنیا، فرناز زندیه، ملیکا زاده محمد(ویولن یک)، سانوا عندلیبی، آرش جامع، سارا نادری، آناهیتا عظیمی، بهنام آقاجانیان، امیر نظری سالاری، نگین سمایی، محمدرضا نامجو، علیرضا گلستانه، سجاد صالح آبادی(ویولن دو)، هومن اتابکی، همایون هاشم زاده، پیمان ابوالحسنی، امیرحسین طائی، جاوید پناهی، اشکان نظر، آریان زمانی، محمدعلی غریبی، روشا گواهی (ویولا)، مجید اسماعیلی، محمدحسین غریبی، علی آقاجانی، پروشات زندآیین، غزاله شیرازی، سینا آذرآباد، نرگس فلاح پسند، شهرزاد مجد، روژان بردبار، هستی علیزاده (ویولنسل)، سروش کاکاوند، محمدهادی اسماعیلی، نازنین احمدی، ستاره نامور (کنترباس) از اعضای ارکستر ملی ایران در اجرای شب گذشته بودند.
همچنین مسعود آزین و آناهیتا رمضانی (تار)، مژگان محمدحسینی (قانون)، علی عابدین (سنتور)، پوریا شیوافرد (نی)، فرهاد رحیمیان (دف)، سعید سعدی (تنبک و دایره)، شهرام رکوعی و روشنک نوشی (فلوت)، غزاله میرزازاده (پیکولو)، فرشید حفظی فر و آرین قیطاسی (اُبوا)، سایوری شفیعی، محمدملک لی (کلارینت)، امیرحسین محمدیان، امیر ملکی (فاگوت)، نرگس تقی پور، روژینا صادقی، ریحانه رفیعی، امیرحسین گرگین (هورن)، علی ضرابی، کامیار ماندگاریان، امیررضا صالحی (ترومپت)، سپهر عباسی، آرین خدایار، مانی داوری(ترومبون)، بابک میردادیان (توبا)، محمدرضا پناهی نژاد(تیمپانی)، عرفان فرشی زاده، ماهان ببری (پرکاشن)، هادی قهرمانی (پرکاشن و قوشا نقاره)، بهزاد صمدانی قلعه جوق (نقاره) و دیبا والی (هارپ) از دیگر نوازندگان ارکستر ملی در کنسرت «پایکوبی» بودند.

ارکستر موسیقی ملی ایران سال ۱۳۷۷ به همت استاد فرهاد فخرالدینی، با هدف اجرای آثار ارزشمند موسیقی ارکسترال ایرانی تشکیل شد. این ارکستر با ترکیب متناسبی از سازهای ایرانی شامل سنتور، قانون، گروه نوازندگان تار و تارباس، عود و سازهای ضربی در کنار سازهای یک ارکستر سمفونیک بنا نهاده شده است. بیش از ۲۷۰ قطعه موسیقی در گنجینه ارکستر ملی وجود دارد، این ارکستر زیرمجموعه بنیاد فرهنگی هنری رودکی است و اکنون با رهبری دائم همایون رحیمیان فعالیت می‌کند.

نخستین کنسرت ارکستر موسیقی ملی ایران امسال با عنوان «در رهگذارت» ۱۹ و ۲۰ خرداد به خوانندگی عبدالحسین مختاباد و دومین کنسرت آن با عنوان «ماه من» ۱۲ و ۱۳ تیرماه به خوانندگی سیدحسام‌الدین سراج در تالار وحدت برگزار شد.

ارکستر ملی ایران به مناسبت دومین کنگره ملی شهدای مازندران در قالب پوئم سمفونی «دیار علویان» با خوانندگی سیدمحسن حسینی و اکبر رستگار ۱۴ مهرماه در ساری روی صحنه رفت./ایرنا